مهربانی تزیین لحظه هاست...

برای مهربانیت جوابی جز دوست داشتن ندارم....

خدایا مرا ببخش ...

می خواهم بخوابم

واگر در خواب مردم

تمام اسباب بازی هایم را بشکن

تا بچه ی دیگری با آن بازی نکند....

بهار دل انگیز و جشن جمشیدی، بر همگان فرخنده باد

 نوروز پیروز    

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

·بهاریه مولانا به نام "ربیع بس ربیع" یکی از زیباترین بهاریه های سرایندگان پارسی می باشد.      

  

 جشن سپندارمذ فرخنده باد

سرود جشن اسپندگان

       درود بر زن، درود بر مرد، درود بر زندگی     

   دیر زیوید، شاد زیوید، تا زیوید به کامه زیوید

  گیتی تان باد به کام? تن، مینوتان باد به کام? روان

ایدون باد، ایدون ترج باد

پنجم اسفند ماه که اسپندار نام دارد و از آن فرشته پاک آرمئی تی است سپندار جشن می باشد. این فرشته که آن را سپندارمذ نیز می گویند، در جهان معنوی پدیده عشق و محبت و فروتنی و بردباری و جانبازی و فداکاری است و در جهان مادی، پاسبان و پشتیبان زنان نیک و پارسا است و همه خوشی های روی زمین در دست اوست. در ایران باستان این روز را به احترام فرشته پاک سپندارمذ یا آرمئی تی که برای پیروی از صفات پاک او جشن می گرفتند و شادی و پایکوبی می نمودند.

ابوریحان بیرونی، این جشن را مژدگیران و مزدگیران نامیده است. در برگ 94 پچواک فارسی جلد نخست یشتها نوشته شده: "به گفته ابوریحان بیرونی، این جشن به زنان ویژه بوده و از شوهران خود پیشکشی دریافت می کردند و در واقع، این روز را روز زن می نامیدند، از اینرو به جشن مژدگیران (مزدگیران) نامبردار شده است. "

ابوریحان بیرونی می گوید: "اسپندارمذ ماه که روز پنجم آن اسپندارمذ است و برای همراه بودن دو نام آن را چنین نامیده اند و معنی آن خِرد و بردباری است و اسپندارمذ پاسبان زمین است و پشتیبان زنان درست و پارسا و شوهر دوست می باشد. " در روزگاران گذشته، این ماه به ویژه این روز عید زنان بود و مردان به زنان پیشکش می دادند و هنوز این رسم در اصفهان، ری و پهله بازمانده است که به فارسی مزدگیران می گویند.

این جشن را برای اینکه نزدیک نوروز و فصل بهار است و هنگام کشت و کار کشاورزان می باشد، جشن برزگران نیز می نامند. 

·برگرفته از نسک تاریخ نوروز و گاهشماری ایران/ به کوشش روانشاد دکتر عبدالعظیم رضایی/ چاپ پنجم _ زمستان 1385/ برگه های 94 تا 95

·پنجم اسپند در گاهشمار باستانی برابر با بیست و نهم بهمن در گاهشمار امروزی می باشد.

·این سخنان را به شما می گویم ای نو اروسان و ای تازه دامادان. پندم را با اندیشه بشنوید و به یاد بسپرید. و با یابش خود دریابید و به کار ببندید. پیوسته زندگی با اندیشه نیک کنید. و هر یک از شما در راستی از دیگری پیشی گیرد. تا از زندگی و خانمان خوب برخوردار گردید.      سرود 17 (یسنا 53) بند 5

·پاره ای از فردوسی دربار? جشن سپندارمذ:

 سپندارمذ پاسبان تو باد/ ز خرداد روشن روان تو باد

·سروده ای از گودرز ماوندی دربار? جشن سپندارمزدگان:

سپندارمزد نشانی از زمین است/ پنجمین روز ازین ماه بهین است

یکی از شش امشاسپندان ویژه/ چهارمین امشاپسند ازین دین بهین است

نمادش هست سپند بیدشک زیبا/ که زیبا رنگ و بوش اینچنین است

زنِ خوب، نمادی هست ازین روز/ که هم پارسا و هم پاک و بهین است

سپندارمزد بُوَد گهواره گیتی/ سخن از مادر و زمین و زمین است

سپندارمزد و جشن مَردگیران/ برای دختران از بهترین است

چنین روزی دگر نامش مُزدگیران/ برای هر زنی زیباترین است

سپندارمزد و روز مهربانیست/ روز دوستی و عشقی آتشین است

ارمغانی پیشکش هم مادر و زن/ در این روز که براشان بهترین است

جشن اسپندگان فرخنده بادا/ به هر آن کس که از پارساترین است

به هر زن باد سپندارمزد خجسته/ به هم آن کس که دوستار زمین است

 تران? تولدت مبارک، با آواز محمد نوری

(چو گلها سراپا، نشاط و شوری             تولدت مبارک، تولدت مبارک

بهار امیدی، همه سُروری                   تولدت مبارک، تولدت مبارک

گل من! چشمِ دلم از تو روشن               شکفتی، زیباتر از گل به گلشن

نشستی، چون لاله در باغ هستی              تویی تو، بهان? هستیِِ من

دور از هر بلایِ خزانی بمانی         با شور و نشاطِ جوانی بمانی

گل باشی که در جمعِ یاران نشینی          در عالم به جز روی شادی نبینی)_(2بار)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آلبوم: دلاویزترین/ آهنگ: محمد سریر/ سراینده: اردلان سرافراز/ خواننده: محمد نوری

·پیوند این سروده، بهانه ایست برای من و آنانی که زاد? این روز هستند.

سرود امیر کبیر، با آوای فریدون مشیری

رمیده از عطش سرخ آفتاب کویر،

غریب و خسته رسیدم به قتلگاه امیر.

زمان، هنوز همان شرمسار بهت زده،

زمین، هنوز همین سخت جان لال شده،

جهان هنوز همان دست بست? تقدیر!

هنوز، نفرین می بارد از در و دیوار.

هنوز، نفرت از پادشاه بد کردار.

هنوز وحشت از جانیان آدمخوار!

هنوز لعنت بر بانیان آن تزویر.

هنوز دست صنوبر به ِاستغاثه بلند،

هنوز بید پریشیده سر فکنده به زیر،

هنوزهمهم? سروها که ” ای جلاد!

مزن! مکش! چه کنی؟ های ؟!

ای پلید شریر!

چگونه تیغ زنی بر برهنه در حمام؟!

چگونه تیر گشایی به شیر در زنجیر!؟

هنوز، آب، به سرخی زند که در رگ جوی،

هنوز،

هنوز،

هنوز،

به قطره قطر? گلگونه، رنگ می گیرد،

از آنچه گرم چکید از رگ امیر کبیر.

نه خون، که عشق به آزادگی، شرف، انسان،

نه خون، که داروی غم های مردم ایران.

نه خون، که جوهر سیال دانش و تدبیر.

هنوز زاری آب،

هنوز نال? باد،

هنوز گوش کر آسمان، فسونگر پیر.

هنوز منتظرانیم تا ز گرمابه

برون خرامی، ای آفتاب عالم گیر.

نشیمن تو نه این کنج محنت آباد است.

تو را ز کنگر? عرش می زنند صفیر!

به اسب و پیل چه نازی؟ که رخ به خون شستند،

درین سراچ? ماتم، پیاده، شاه، وزیر!

چون او دوباره بیاید کسی؟

محال … محال،

هزاران سال بمانی اگر،

چه دیر…

چه دیر…!

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

سراینده: فریدون مشیری/ گوینده: فریدون مشیری/ کتاب: ریشه در خاک

آغاز سال خورشیدی و پیدایش نوروز

حکیم عمر خیام در نوروزنامه خود چنین می نویسد: "اما انگیزه نام نهادن نوروز آن بوده است که چون بدانستند، آفتاب را دو دور بوده، یکی آنکه در هر 305 روز یک چهارم روز از شبانه روز به یکمین دقیقه حمل باز آید. به همان هنگام و روز که رفته بود، بدین دقیقه نتوان آمد که هر سال از مدت همی کم شود و چون جمشید آن روز را دریافت، نوروز نام نهاد و جشن و آیین آورد و پس از آن پادشاهان و مردم دیگر از او پیروی کردند.

چون آن وقت را پادشاهان عجم دریافتند از بهر بزرگداشت آن و از بهر آنکه هرکس این را نتوانست یافت، نشان کردند و این روز را جشن ساختند و جهانیان را خبر دادند و آ« تاریخ را نگه دارند و بر پادشاهان بایسته است آیین و رسم پادشاهان به جای آوردن، از بهر مبارکی، خرمی کردن به آغاز سال. هر که روز نوروز جشن کند و به خرمی بگذراند و این آزمایش را حکیمان از برای پادشاهان کرده اند. "

گرچه برابر باور و نوشته های حکیم عمر خیام و همچنین برابر نوشته های تاریخنگاران دیگر، پیدایش و بنیادگزاری سال خورشیدی را مانند بنیادگزاری کاخ داریوش هخامنشی به جمشید پیشدادی نسبت داده اند، ولی آمار نشان می دهد که نبایستی اینگونه باشد، زیرا اگر از بررسی برخی از کتاب ها و نوشته های تیره ها و ملت های دیگر به ویژه بررسی کتاب های برهمنان که به خوبی و نیکی از جمشید نام برده شده و این نوشته ها دلیل روشنی است که جمشید نه تنها بر کشور ایران پادشاهی داشته، بلکه می توان حدس زد که بر قاره آسیا چیره بوده است و تا آنجا که برابر یادداشت های تاریخنگاران بزرگ و نامدار، جمشید بجز قاره آسیا بر برخی از قاره های دیگر جهان نیز فرمان می رانده است.

باید دانست که سال خورشیدی را ایرانیان پیدا کرده اند، ولی برپا کننده و بنیانگزار سال خورشیدی را به گونه ای روشن نمی توان بیان نمود که سال خورشیدی را ایرانیان پیدا کرده اند، و چه شخصی بوده است، ولی از اینکه این ابتکار از سوی ایرانیان پدیدار گشت، جای هیچگونه تردیدی نیست، زیرا در آن هنگامی که کشورهای متمدن و ملت های پیشرفته گیتی، سال قمری را به کار می بردند و ستاره شناسان نامدار و ماهر کشورهای مصر و بابِل، خود را دانشمند بر رمزها و اوضاع فلکی می شناساندند، در آن هنگام، ایرانیان بدون سود جستن از زیج در رصدخانه و تلسکوپ های نیرومند امروزه، پی به این راز بزرگ طبیعت برده بودند و با بررسی خردمندانه و باریک بینی خود، یک دوره گردش زمین به دور خورشید را پیدا کرده بودند و برای نخستین بار در تاریخ جهان، سال خورشیدی را بنیانگزاری کردند.

انگیزه اصلی پیروز شدن ایرانیان در این باره، اوضاع طبیعی و چگونگی آب و هوای این کشور پهناور بوده که به خوبی فصل های چهارگانه را نمودار و شایان نگرش می نمود و افزون بر اینکه چون ایرانیان باستان نخستین ملتی بودند که پیروی از دستورهای پیامبر خود (زرتشت) با دلبستگی ویژه ای که به کار کشاورزی و آبادانی زمین داشتند و کار کشاورزی و دامپروری و درخت کاری پاره ای از بایستگی دینی آنان بود، بناربراین در اجرای این دستورهای بزرگ و اجتماعی و اقتصادی، از دل و جان می کوشیدند، از اینرو بر آنها لازم می آمد که برای آسان کردن و آراستن کارهای کشاورزی و پرورش دامها، حساب فصل ها را داشته و از گاهشماری پیروی کنند، که با فصل های سال هم آهنگی داشته باشد، تا بتوانند به آسانی، حساب هنگام افشاندن بذر و برداشت محصول و زمان زاییدن دامهای خود را داشته باشند و نیز باز هم این دلیل را می توان پذیرفت که از گاهشماری سال خورشیدی به جز ایران در کشورهای دیگر نشانی دیده نمی شد و تنها این روش در ایران برساخته بوده است، از اینرو، بایستی ایمان داشت که به یقین بنیانگزاری گاهشماری خورشیدی از سوی ایرانیان بوده و از این سرزمین آغاز شده است، زیرا چنانکه گفته شد، اگر جز این بود، دست کم در کشورهای دیگر از روش گاهشماری خورشیدی نشانی دیده می شد.

کوتاه سخن آنکه پس از چیرگی تازیان بر ایران و معمول شدن سال و ماه قمری، ملت ایران به ویژه کشاورزان و دامپروران تنها از دیدگاه شکست خوردن  و ناگزیر شدن، دستور یورشیان را پذیرفته و سال قمری را به کار گرفتند، ولی در کارهای داخلی و در کارهای کشاورزی و اصول آیین باستانی از همان روش پیشین خود پیروی می کردند و پیرو روش گاهشماری خورشیدی بودند، زیرا چون سال ها و ماه های قمری ثابت نبوده و پیوسته دگرگون می شد، از اینرو نگه داشتن حساب روزهای بذر افشانی و برداشت محصول دچار اشکال می شد. با توجه به شرح بالا، کار به جایی رسید که خلفای اسلام، خود را ناگزیر دیدند که تاریخ گرفتن مالیات و جزیه را از روی تقویم سال خورشیدی ایرانیان تعیین کنند، زیرا اگر به جز این بود در کار وصول مالیات و جزیه دشواری های زیاد پیش می آمد.

·برگرفته از نسک تاریخ نوروز و گاهشماری ایران/ به کوشش روانشاد دکتر عبدالعظیم رضایی/ چاپ پنجم _ زمستان 1385/ برگه های 467 تا 469 

تصنیف بوی بهار، با آواز نادر گلچین 

نسیم خاک کوی تو، بوی بهار می دهد

شکوفه زار روی تو، بوی بهار می دهد

بوی بهار می دهد

چو دسته های سنبله، کنار هم فتاده ای

به روی شانه، موی تو، بوی بهار می دهد

بوی بهار می دهد

چو برگ یاس نورسی، که دیده چشم من بسی

سپیدیِ گلوی تو، بوی بهار می دهد

تو ای کبوتر حرم، ترانه های صبحدم

بخوان که های و هوی تو، بوی بهار می دهد

(برای من که جز خزان، ندیده ام در این جهان

بهشت آرزوی تو، بوی بهار می دهد

بوی بهار می دهد) _(2بار)

 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آلبوم: مناجات/ آهنگ: عماد رام/ سراینده: رحیم معینی کرمانشاهی/ خواننده: نادر گلچین/ دستگاه: دشتستانی

تصنیف آمد نوبهار، با آوای دلکش

آمد نوبهار طی شد هجر یار       (مطرب نی بزن ساقی می بیار) _(2بار)

باز آ ای رمیده بخت من        بوسی دِه دل مرا مشکن

تا از آن لبان مِی گونت       مِی نوشم به جای خون خوردن

آمد نوبهار طی شد هجر یار       (مطرب نی بزن ساقی می بیار) _(2بار)

خوش بُوَد در پای لاله        پُر کنی هر دم پیاله

ناله تا به کی

(خندان لب شو همچو جام مِی) _(2بار)

چون بهار عشرت و طَرَب           باشدش خزانِ غم ز پی

بر سر چمن بزن قدم         مِی بزن به بانگ چنگ و نِی

آمد نوبهار طی شد هجر یار       (مطرب نی بزن ساقی می بیار) _(2بار)

ای گل در چمن بیا با من        پُر کن از گلِ چمن دامن

سر بنَهَم بروی دامانت          مِی نوشم به پای گلها من

خوش بُوَد در پای لاله        پُر کنی هر دم پیاله

ناله تا به کی

(خندان لب شو همچو جام مِی) _(2بار)

از چه رو ز جلوه، ای بهار من تو غافلی     

 روی خود ز عاشقی متاب، ای صفا اگر که عاقلی

آمد نوبهار طی شد هجر یار       (مطرب نی بزن ساقی می بیار) _(2بار)

 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آهنگ: مهدی خالقی/ سراینده: اسماعیل نواب صفا/ خواننده: دلکش، نادر گلچین، سیمین غانم، علی زاهدی/ آرایش برای گروه کُر: فرهاد فخرالدینی/ سال آفرینش: 1327

·این ترانه را نخستین بار علی زاهدی خوانده و چند بار نیز با آرایش های گوناگون بدست دلکش و یکبار هم بدست نادر گلچین با آرایش مارسل استپانیان خوانده شده است.

·آنچه بانو غانم و مهتر گلچین خوانده اند، کمی با خواند? دلکش نایکسان است. این دو، پار? "... بزن قدم" را "... قدم بزن" خوانده اند و دو پار? پایانی "از چه رو ز جلوه..." را نیز نخوانده اند.

·این آهنگ در ریتم دو ضربی و به گونه ای شکسته ساخته شده که در زمان خودش، نام آورترین و شگفت انگیزترین کار ریتمیکی بود.

بازخوانی تصنیف آمد نوبهار، با آوار نادر گلچین

بازخوانی تصنیف آمد نوبهار، با آوای سیمین غانم

آیین برگزاری جشن نوروز در دوران گوناگون تاریخ ایران

حکیم عمر خیام در نوروزنامه خود، درباره برگزاری جشن نوروز چنین آورده است: "آیین پادشاهان عجم از گاه کیخسرو تا به روزگار یزدگرد شهریار که واپسین پادشاهان عجم بود، چنان بوده است، که روز نوروز، نخست موبد موبدان نزد شاه می آمد با جامی زرین پُر از مِی و انگشتر و یک دسته خوید (سنبله سبز و نارس) و شمشیر و تیر و کمانی و دوات و قلمی و اسبی و باز شکاری و غلامی خوبروی و ستایش می نمود و نیایش می کرد شاه را به زبان پارسی.

پس از آنکه موبد موبدان این کار را انجام می داد، بزرگان دولت می آمدند و دستها را پیش آورده و دست شاه را گرفته می بوسیدند. " عمر خیام در جای دیگر از نوروزنامه خود چنین آورده و می گوید: "گفتن آفرین نوروزی از سوی موبدان موبد چنین بوده؛

شاها- به جشن فروردین و به ماه فروردین، آزادی گزین به یزدان و دین کیان، سروش آورد تو را دانایی و بینایی و کاردانی، دیر زی با خوی هژیر، شاد باش بر تخت زرین، انوشه خور به جام جمشید و رسم کیان، در همت بلند، نیکوکاری و روش داد و راستی نگاهدار، سرت سبز باد و جوانی چون خوید سبزه، اسبت تیزگام و کامکار و پیروز، تیغت روشن و کاری به دشمن، بازت گیرا و خجسته به شکار، کارت راست چون تیر، هم کشوری بگیر نو، با تخت و درم و دینار، پیشت هنرمند و دانا، گرامی و درم خوار، سرایت آباد و زندگانیت بسیار.

چون موبد موبدان این سخنان را به شاه می گفت و جام زرین مِی به ملک می داد و سبزه در دست دیگر می نهاد و دینار و درم پیش تخت او می گذاشت و با این کار می خواست که روز نوروز و سال نو که بزرگان در آن بنگرند و تا سال دیگر، شادمان و خرم و کامران بمانند و این چیزها را به فال نیک گرفته و باور داشتند که چون در آغاز نوروز، دیدار شاه به آن چیزها بیفتد، سال نو بر او مبارک آید و آبادانی جهان را از این چیزها می دانستند که پیش شاه می آوردند. "

دستور بزرگ پارسی نژاد (پشوتن جی سنجایا) درباره برگزاری جشن نوروز در ایران باستان چنین آورده است: "ایرانیان باستان پیش از اینکه سال نو تحویل شود، بدن خود را پاک و پاکیزه می کردند و تن پوش نو در بر نموده، عطر و گلاب به خود می زدند و با همدیگر روبوسی می کردند، کوچکتران دست بزرگتران را می بوسیدند. در این روز فرخنده، اسیران و زندانیان مورد بخشش قرار می گرفتند و آزاد می شدند و خوان ویژه ای به نام خوان نوروزی می گستردند و در آن، شیرینی، شراب، شمع، آیینه، گل، سبزی، نقل، مجمر آتش و عود و عنبَر می چیدند و نیز خوراکی ها و نوشیدنی هایی زیاد در این سفره بود.

آنگاه گوش به زنگ شنیدن صدای کوس و دهل شاهی که نشانه پایان سال گذشته و آغاز سال نو و نوروز بود، می نشستند و چون سال نو تحویل می شد، نخست ریش سفیدان و سالمندان خانواده از جای خود برخاسته و به هریک ازاهل خانه سه قاشق عسل و یا شربت و سه دانه شیرینی یا سه دانه میوه خشک یا سه سکه زرین یا سیمین و سه برگ سبزه داده و فرخنده باد نوروز را به یک یک آنها بیان می کرد. سپس اهل خانه سرپا ایستاده با صدای بلند یک آیه از کتاب مقدس اوستا که به نام آیه تندرستی نامیده شده همگی با هم می خواندند و برای خود از اهورامزدا، زندگی دراز و نیکنامی و شادکامی و فراخ روزی خواستار می شدند. " امروز در دین زرتشتیان ایران آیین نوروزی با فر و شکوهی ویژه با آیین های دیرین که در بالا گفته شد جشن گرفته می شود و این جشن از نخستین روز فروردین تا روز بیست و یکم این ماه ادامه دارد، از اینرو می توان پذیرفت که در زمان باستان نیز جشن نوروز از یکم تا بیست و یکم فروردین ادامه داشته است و این روش زرتشتیان و شماری زیاد ایرانیان مسلمان شده، میراثی است که از نیاکانشان به آنها رسیده و نشانه ای از آیین های دیرین است. با این حال پس از چیره شدن تازیان و دیگر بیگانگان، بیشتر آیین های ملی از بین رفت، پس در این صورت چگونه می توان گفت، پس از پیرگی تازیان و دیگر بیگانگان به این کشور، زرتشتیان مجال آن را داشته اند که بر آداب و آیین های ملی خود بیفزانید، در حالیکه زیر ستم و بیداد بیگانگان و زیر فشار آنها بودند.

·برگرفته از نسک تاریخ نوروز و گاهشماری ایران/ به کوشش روانشاد دکتر عبدالعظیم رضایی/ چاپ پنجم _ زمستان 1385/ برگه های 471 تا 473